Herstel veldvijver en Gulke Putten

Kijk om je heen en besef dat je hier midden in een vroegere grote veldvijver, de Caluwenbroekvijver, staat. De huidige Beukendreef vormde vroeger de oost- en zuidgrens van de vijver, maar de noordelijke dijk lag nog ruim voorbij de Boskapeldreef.  

Tussen de 14de en de 18de eeuw was er in de steden grote vraag naar riviervis. Maar toen was er al overbevissing en vervuiling van de rivieren. Rijke investeerders legden veldvijvers aan, waar vooral karpers werden gekweekt. Daarvoor werden beken afgedamd, zodat vijvers ontstonden die men kon laten leeglopen voor de oogst. 

De karperkweek duurde drie jaar en verliep in drie stappen: kweek, groei en vetten. Iedere stap vond plaats in een vijver van aangepaste grootte. De geoogste karpers werden levend naar de vismarkt vervoerd. De stedelingen bewaarden de karpers in hun regenton tot ze, levendig vers en vrij van slijksmaak, klaargemaakt konden worden.  

Door de aanleg van het kanalenstelsel tussen de Noordzeehavens en de stad Antwerpen in het begin van de 17de eeuw kon meer verse zeevis aangevoerd worden, waardoor het kweken van riviervis minder winstgevend werd, en de veldvijvers stilaan in onbruik geraakten. 

In het kader van natuurinrichting werd opnieuw een veldvijver gegraven van ongeveer 2,5 ha groot. Zo herstellen we het cultuurhistorisch erfgoed en realiseren we de Europese natuurdoelen voor het Biscopveld, die vragen om meer natte milieus. We streven naar een voedselarme vijver met helder water en daarom werd een bestaande gracht omgeleid. De nieuwe Caluwenbroekvijver kan zo zeer rijk worden aan plantensoorten en ook libellen en waterjuffers aantrekken. De vijver zal een geschikt leefgebied zijn voor amfibie en zoals de poelkikker, die typisch is voor deze streek. Daarnaast werden ook bloemrijke schrale graslanden hersteld. Hoe schraler (= hoe voedselarmer) de bodem, hoe bloemrijker een grasland is (= hoe meer biodiversiteit het bevat). Om de bodem te verschralen, werd 10 cm tot enkele decimeters afgraven van een aantal voedselrijke graslanden. Zo kunnen zaden van zeldzame planten die hier al tientallen jaren in de bodem zitten, makkelijker ontkiemen of creëren we de ideale omstandigheden voor het herstel van bloemrijke graslanden. Door met een lichte hellingsgraad af te graven zal er een overgang ontstaan van natte naar drogere milieus, met alle bijhorende planten en dieren die er leven. Op die manier vergroten we de biodiversiteit! 

Rechts zien we de zendmasten van de Gulke Putten.  

De vestiging van het Radio-Elektrisch Centrum op de grens van de gemeenten Wingene en Ruiselede is een van de voornaamste redenen waarom de Gulke Putten bewaard bleef als heidegebied. Het zendstation werd in het begin van de twintigste eeuw door Belgacom opgestart en ging in 2001 over naar Defensie. Om kortsluitingen en brandgevaar te vermijden, moest de omgeving van de zendmasten opengehouden worden. Er werd dus volop gemaaid en gekapt, waardoor de heischrale graslanden en andere natuurwaarden bewaard zijn gebleven. Het grootste deel van het zendstation heeft intussen zijn functie verloren. De oude zendinstallaties zijn officieel beschermd als industrieel patrimonium en Natuurpunt vzw zorgt voor het natuurbeheer. 

Het reservaat is een uniek relict van de vroegere uitgestrekte woeste gronden. Het gebied is rijk aan natte en droge heide, heischrale graslanden, hakhout met bloemrijke paden en open plekken met orchideeënrijk hooiland. Een beheer van plaggen, maaien, kappen, begrazen en nietsdoen leidde tot het herstel en de instandhouding van Europese topnatuur. 

De naam Gulke Putten verwijst ook hier naar de vroegere aanwezigheid van veldvijvers.  

Auteur: Agentschap voor Natuur en Bos